Ομιλία του Δ. Αβραμόπουλου στο 21st Annual Cyprus Summit του Economist, 3/11/2025

Κυρίες και κύριοι,

Η Μέση Ανατολή βρίσκεται και πάλι σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι.

Οι Συμφωνίες του Αβραάμ δημιούργησαν πριν λίγα χρόνια μια νέα προσδοκία: ότι ο διάλογος, η συνύπαρξη και η συνεργασία μπορούν να αντικαταστήσουν τη δυσπιστία και τη βία. Ήταν ένα τολμηρό βήμα, μια διπλωματική υπέρβαση που άνοιξε δρόμους για συνεργασία στην ενέργεια, το εμπόριο, την καινοτομία.

Όμως, δύο χρόνια πολέμου στη Γάζα μας υπενθυμίζουν καθημερινά, ότι καμία συμφωνία δεν αντέχει εάν αφήνει στο περιθώριο την ουσία της σύγκρουσης.

Η υπόσχεση των Συμφωνιών του Αβραάμ πρέπει τώρα να συνδεθεί ξανά με δικαιοσύνη, ασφάλεια και ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αλλιώς, το παράθυρο ευκαιρίας που άνοιξαν, θα κλείσει.

Ο πόλεμος στη Γάζα από την άλλη, διέλυσε κοινότητες και διέβρωσε την εμπιστοσύνη στη διπλωματία. Η τεράστια ανθρωπιστική τραγωδία που ζήσαμε δεν πρέπει να γίνει άλλο ένα κεφάλαιο απόγνωσης, αλλά η αρχή μιας νέας πορείας. Σε αυτό το πλαίσιο, το ειρηνευτικό σχέδιο των 20 σημείων που παρουσίασε πρόσφατα ο Πρόεδρος Τραμπ, επιχειρεί να δώσει μια νέα δομή στη διαδικασία σταθεροποίησης.

Όμως κάθε ειρήνη, για να είναι αληθινή, πρέπει να στηρίζεται σε τρεις θεμελιώδεις αρχές:

Πρώτον, στη νομιμότητα, δηλαδή στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.

Δεύτερον, στη συμμετοχικότητα, με Ισραηλινούς και Παλαιστινίους στο ίδιο τραπέζι, με ίσους όρους.

Και τρίτον, στη βιωσιμότητα, με σαφείς μηχανισμούς εφαρμογής και περιφερειακή στήριξη.

Διότι χωρίς αυτά, ακόμη και το πιο φιλόδοξο σχέδιο θα μείνει ένα όμορφο διπλωματικό πλαίσιο χωρίς πολιτικό βάθος.

Ταυτόχρονα, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν ρόλο-κλειδί, αλλά η ειρήνη δεν μπορεί να επιβληθεί από έξω. Χρειάζεται περιφερειακή συνεργασία, έτσι ώστε η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Σαουδική Αραβία και τα κράτη του Κόλπου να είναι μέρος της λύσης.

Και η Ευρώπη; Δεν μπορεί να παραμένει θεατής. Οφείλει να παραμείνει ηθική πυξίδα και στρατηγικός εταίρος, μετατρέποντας τις εκεχειρίες σε βιώσιμες πολιτικές ρυθμίσεις.

Η ειρήνη στη Μέση Ανατολή δεν αποτελεί χάρη προς τη μία πλευρά, αλλά επένδυση συλλογικής ασφάλειας για όλους μας. Διότι, αυτό που χρειάζεται σήμερα η περιοχή, δεν είναι άλλη μια αποσπασματική συμφωνία. Χρειάζεται μια ολοκληρωμένη περιφερειακή αρχιτεκτονική, ένα νέο Σύμφωνο Μεσογείου–Μέσης Ανατολής. Ένα πλαίσιο που θα συνδυάζει τις εγγυήσεις ασφάλειας, μαζί με την οικονομική συνεργασία και τον πολιτιστικό διάλογο. Ένα πλαίσιο που θα συνδέει το πνεύμα των Συμφωνιών του Αβραάμ με το ευρύτερο μεσογειακό όραμα μιας ειρηνικής συνύπαρξης.

Η διπλωματία μπορεί να ανοίγει δρόμους. Αλλά μόνο το πολιτικό θάρρος και η ανθρώπινη ενσυναίσθηση μπορούν να τους μετατρέψουν σε πραγματική ειρήνη.Και η Μέση Ανατολή δεν χρειάζεται άλλη μια εκεχειρία, αλλά μια νέα εποχή συνεργασίας και εμπιστοσύνης.

Αυτό είναι το πραγματικό μήνυμα των Συμφωνιών του Αβραάμ — και το οποίο εξακολουθεί να είναι εφικτό μέχρι και σήμερα.

Κυρίες και κύριοι,

Η δεύτερη θεματική μας αφορά την Ανατολική Μεσόγειο και τον ρόλο μιας ενωμένης Κύπρου. Μιας Ανατολικής Μεσόγειου, που έχει πάψει να είναι περιφέρεια και αποτελεί πλέον ένα στρατηγικό κέντρο στο οποίο συναντώνται η Ευρώπη, η Μέση Ανατολή και η Αφρική.

Το ερώτημα λοιπόν, δεν είναι αν έχει σημασία, αλλά πώς θα αξιοποιήσει τη σημασία της. Ως πεδίο αντιπαράθεσης ή ως πλατφόρμα συνεργασίας;

Στην καρδιά αυτής της εξίσωσης βρίσκεται η Κύπρος. Η επανένωση της οποίας, δεν είναι μόνο ένα ζήτημα μεταξύ δύο κοινοτήτων., αλλά μια ευρωπαϊκή και μεσογειακή στρατηγική αναγκαιότητα. Και αυτό διότι μια ενωμένη, κυρίαρχη και ανεξάρτητη Κύπρος θα ενίσχυε την αξιοπιστία της Ευρώπης, θα εδραίωνε τη σταθερότητα της περιοχής και θα λειτουργούσε ως γέφυρα με τη Μέση Ανατολή. Ως εκ τούτου, η Κύπρος μπορεί να γίνει μια μικρογραφία της ίδιας της Ευρώπης. Μια ζωντανή απόδειξη ότι η ποικιλομορφία μπορεί να συνυπάρξει μέσα στην ενότητα.

Για πενήντα χρόνια, παραμένει ως μια παγωμένη διαίρεση στον χάρτη της Ευρώπης. Σε αυτό το πλαίσιο, η μετατροπή της σε πρότυπο συμφιλίωσης θα στείλει μήνυμα ελπίδας σε ολόκληρη την περιοχή, αποτελώντας μιια λύση που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για μέτρα εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, για θαλάσσια συνεργασία βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και για κοινή ανάπτυξη και περιβαλλοντική προστασία.

Η ενέργεια άλλωστε, που άλλοτε αποτέλεσε την αιτία της έντασης, μπορεί τώρα να γίνει μοχλός ειρήνης και ευημερίας, αν φυσικά το αναγνώσουμε ως μια κοινή ευκαιρία και όχι ως πεδίο ενός ακόμα ανταγωνισμού.

Η Ευρώπη από την πλευρά της, οφείλει να επανεπιβεβαιώσει την παρουσία της στη Μεσόγειο, όχι απλά ως παρατηρητής, αλλά ως αρχιτέκτονας της σταθερότητας. Η Ανατολική Μεσόγειος είναι το νότιο σύνορο της και ό,τι συμβαίνει εδώ καθορίζει το μέλλον της.

Γι’ αυτό τον λόγο, πρότεινα τη δημιουργία μιας Διάσκεψης Μεσογειακού Διαλόγου και Συνεργασίας. Μια πρωτοβουλία που στόχο έχει να φέρει όλα τα παράκτια κράτη γύρω από το ίδιο τραπέζι, στη βάση του σεβασμού της κυριαρχίας, της μη χρήσης βίας και της κοινής ανάπτυξης.

Κυρίες και κύριοι,

Η Κύπρος, ενσαρκώνει ταυτόχρονα την πρόκληση και την υπόσχεση της Ανατολικής Μεσογείου.

Από την μια, ένα διαιρεμένο νησί να μας θυμίζει το τίμημα της διάσπασης, και από την άλλη, ένα νησί ενωμένο, που θα μας θυμίζει τη δύναμη του οράματος και της συμφιλίωσης.

Ως εκ τούτου, η επίλυση του Κυπριακού δεν θα διορθώσει αποκλειστικά μια ιστορική αδικία, αλλά θα εμπνεύσει ένα ολόκληρο νέο αφήγημα για ολόκληρη τη Μεσόγειο: Ότι ακόμη και σε εποχές κατακερματισμού όπως η σημερινή, η ενότητα μέσω του δικαίου και του διαλόγου παραμένει εφικτή.

Η Κύπρος, ενωμένη και προοδευτική, μπορεί να γίνει το κλειδί μιας νέας μεσογειακής αρχιτεκτονικής. Μια γέφυρα μεταξύ ηπείρων, λαών και πολιτισμών.

Και αυτό, φίλες και φίλοι, είναι το όραμα που αξίζει να υπηρετούμε.