Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σήμερα την ενδέκατη έκθεση προόδου σχετικά με τα προγράμματα επείγουσας μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης, η οποία αξιολογεί τις ενέργειες που έγιναν από τις 2 Μαρτίου 2017.
Τα κράτη μέλη έχουν σημειώσει σταθερή πρόοδο όσον αφορά τη μετεγκατάσταση, καθώς καταγράφηκε νέο μηνιαίο ρεκόρ μετεγκατάστασης 2 465 επιπλέον ατόμων. Ο συνολικός αριθμός των μετεγκαταστάσεων ανέρχεται τώρα σε 16 340. Εντούτοις, πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες από όλα τα κράτη μέλη προκειμένου να διασφαλιστεί η μετεγκατάσταση όλων των επιλέξιμων ατόμων εντός των επόμενων μηνών. Όσον αφορά την επανεγκατάσταση, τα κράτη μέλη εξακολούθησαν να σημειώνουν σημαντική πρόοδο, καθώς μέχρι στιγμής έχουν παράσχει ασφαλείς και νόμιμες οδούς σε 15 492 άτομα. Η σημερινή έκθεση περιλαμβάνει στοχευμένες συστάσεις προς τα κράτη μέλη, οι οποίες θα συμβάλουν στη βελτίωση της διαδικασίας μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης.
Ο επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε: «Τον Μάρτιο επιτύχαμε νέο ρεκόρ μετεγκαταστάσεων. Αυτό αποτελεί έκφραση αλληλεγγύης και επίδειξη υπευθυνότητας. Ήρθε πλέον η στιγμή τα κράτη μέλη να τηρήσουν τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν και να εντείνουν τις προσπάθειές τους, όπως υπαγορεύει το πολιτικό, ηθικό και νομικό καθήκον τους. Καλώ τις χώρες που δεν έχουν ακόμη συμμετάσχει σε αυτή την κοινή προσπάθεια να το πράξουν. Η μετεγκατάσταση όλων των επιλέξιμων ατόμων από την Ελλάδα και την Ιταλία εντός των επόμενων μηνών είναι απόλυτα εφικτή. Παράλληλα, καταφέραμε να επανεγκαταστήσουμε πάνω από τα δύο τρίτα των 22.500 ατόμων στα οποία δεσμευτήκαμε να παράσχουμε ασφαλή και νόμιμη οδό τον Ιούλιο του 2015. Τα νέα είναι ευχάριστα. Ανταποκρινόμαστε στις δεσμεύσεις μας για τον επιμερισμό των ευθυνών με τρίτες χώρες όπως η Τουρκία, η Ιορδανία και ο Λίβανος.»
Μετεγκατάσταση
Ο ρυθμός των μετεγκαταστάσεων συνέχισε να αυξάνεται, σημειώνοντας βελτίωση κατά 27 % σε σύγκριση με τον καλύτερο προηγούμενο μήνα — τον Μάρτιο μετεγκαταστάθηκαν συνολικά 2 465 άτομα, εκ των οποίων περισσότερα από 1 600 από την Ελλάδα και περισσότερα από 800 από την Ιταλία. Με βάση τα στοιχεία που υπήρχαν στις 10 Απριλίου, έχουν πλέον πραγματοποιηθεί συνολικά 16 340 μετεγκαταστάσεις· 5 001 από την Ιταλία και 11 339 από την Ελλάδα. Εντούτοις, παρά τη θετική πρόοδο που σημειώθηκε, ο σημερινός ρυθμός μετεγκατάστασης εξακολουθεί να απέχει πολύ από τους στόχους που ορίστηκαν για να διασφαλιστεί η μετεγκατάσταση όλων των επιλέξιμων ατόμων εντός των επόμενων μηνών.
Δεδομένου ότι στην Ελλάδα απομένουν περίπου 14 000 υποψήφιοι για μετεγκατάσταση και στην Ιταλία έχουν καταγραφεί περίπου 3 500 υποψήφιοι, ο συνολικός αριθμός των ατόμων που είναι επιλέξιμα για μετεγκατάσταση στις δύο χώρες είναι πολύ χαμηλότερος από αυτόν που προβλέπεται στις αποφάσεις του Συμβουλίου. Με βάση αυτά τα στοιχεία, εάν επιτευχθούν οι στόχοι που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τουλάχιστον 3 000 μετεγκαταστάσεις τον μήνα από την Ελλάδα και ο στόχος που έθεσε η Επιτροπή για τουλάχιστον 1 500 μετεγκαταστάσεις τον μήνα από την Ιταλία, είναι απόλυτα εφικτό να μετεγκατασταθούν όλοι οι επιλέξιμοι υποψήφιοι που επί του παρόντος βρίσκονται στην Ελλάδα και την Ιταλία έως τον Σεπτέμβριο του 2017. Δεδομένου ότι και στις δύο χώρες υπάρχουν πλέον οι προϋποθέσεις και λειτουργούν οι επιχειρησιακές υποδομές που απαιτούνται για να πραγματοποιηθούν οι μετεγκαταστάσεις και ότι οι οργανισμοί της ΕΕ και οι διεθνείς οργανώσεις έχουν αυξήσει τις ικανότητές τους για την επίτευξη των ορισθέντων στόχων, εναπόκειται πλέον στα κράτη μέλη να αποδείξουν την πολιτική βούλησή τους και να εντείνουν και να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους.
Προκειμένου να εξαλειφθούν τα εναπομένοντα σημεία συμφόρησης της διαδικασίας μετεγκατάστασης σε επιχειρησιακό επίπεδο και σε επίπεδο υλικοτεχνικής υποστήριξης, η σημερινή έκθεση περιλαμβάνει στοχευμένες συστάσεις προς συγκεκριμένα κράτη μέλη σχετικά με το πώς μπορούν να βελτιώσουν τη διαδικασία στο σύνολό της, από την ανάληψη της δέσμευσης έως την πραγματοποίηση της μεταφοράς.
Για να βελτιωθεί η διαδικασία μετεγκατάστασης, τα κράτη μέλη θα πρέπει συγκεκριμένα:
να αναλαμβάνουν δεσμεύσεις σε μηνιαία βάση, να αυξήσουν τους συνολικούς αριθμούς ατόμων που δεσμεύονται να μετεγκαταστήσουν, να αυξήσουν την ικανότητά τους να επεξεργάζονται αιτήματα επανεγκατάστασης και να μειώσουν τον χρόνο απόκρισής τους·
να αποφεύγουν τις υπερβολικά περιοριστικές προτιμήσεις και τις καθυστερήσεις και να περιορίσουν τις απαιτήσεις που προκαλούν καθυστερήσεις στη διαδικασία της μεταφοράς·
να επιδεικνύουν περισσότερη ευελιξία όσον αφορά τη δυνατότητα, στην περίπτωση της Ιταλίας, και την ανάγκη, στην περίπτωση των κρατών μελών μετεγκατάστασης, διεξαγωγής πρόσθετων συνεντεύξεων ασφαλείας·
να δίνουν προτεραιότητα στις αιτήσεις που αφορούν ευάλωτα άτομα, και ιδίως ασυνόδευτους ανηλίκους·
Επιπλέον, στην περίπτωση της Ιταλίας, η καταγραφή και ταυτοποίηση όλων των επιλέξιμων υποψηφίων θα πρέπει να πραγματοποιείται το συντομότερο δυνατόν.
Παρότι ορισμένα κράτη μέλη (Λουξεμβούργο και Πορτογαλία) σημειώνουν σταθερή πρόοδο όσον αφορά τις υποχρεώσεις τους έναντι της Ελλάδας και της Ιταλίας, άλλα (Βουλγαρία, Κροατία και Σλοβακία) πραγματοποιούν πολύ περιορισμένο αριθμό μετεγκαταστάσεων. Ενώ η Αυστρία έχει ανακοινώσει ότι θα ξεκινήσει σύντομα τις μετεγκαταστάσεις, άλλα κράτη μέλη (Ουγγαρία και Πολωνία) εξακολουθούν να αρνούνται εντελώς να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης. Μέχρι στιγμής μόνο δύο κράτη μέλη (Μάλτα και Φινλανδία) βρίσκονται στον σωστό δρόμο για την έγκαιρη εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους έναντι της Ιταλίας και της Ελλάδας.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα με βάση τις συστάσεις και τους στόχους της προκειμένου να διασφαλιστεί αυξημένος ρυθμός μετεγκαταστάσεων με συντονισμένο τρόπο πριν από την επόμενη έκθεση που θα δημοσιευτεί τον Μάιο του 2017. Όπως τονίστηκε και στην προηγούμενη έκθεση, εάν τα κράτη μέλη δεν αυξήσουν σύντομα τον αριθμό των μετεγκαταστάσεων, η Επιτροπή δεν θα διστάσει να κάνει χρήση των εξουσιών που της παρέχουν οι Συνθήκες έναντι των κρατών που δεν έχουν συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Συμβουλίου· επισημαίνεται μάλιστα ότι η νομική υποχρέωση για τη μετεγκατάσταση των επιλέξιμων ατόμων δεν θα παύσει να ισχύει μετά τον Σεπτέμβριο. Η Επιτροπή είναι πρόθυμη να βοηθήσει τα κράτη μέλη να κάνουν τα αναγκαία βήματα για την εκπλήρωση των ανωτέρω υποχρεώσεων.
Επανεγκατάσταση
Το πρόγραμμα επανεγκατάστασης εξακολουθεί να είναι σε καλό δρόμο. Έως τις 10 Απριλίου είχαν επανεγκατασταθεί 15 492 άτομα σε 21 χώρες[1], δηλαδή έχουν ήδη ολοκληρωθεί πάνω από τα δύο τρίτα των 22 504 επανεγκαταστάσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος επανεγκατάστασης. Από τις 28 Φεβρουαρίου 2017 έχουν επανεγκατασταθεί 1 070 άτομα, κυρίως από την Τουρκία, την Ιορδανία και τον Λίβανο.
Μολονότι ορισμένα κράτη μέλη και συνδεδεμένες χώρες έχουν ήδη επιτύχει τους στόχους τους (Εσθονία, Ιρλανδία, Κάτω Χώρες, Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Ελβετία) και ορισμένα άλλα έχουν προστεθεί στα κράτη επανεγκατάστασης μέσω του ενωσιακού προγράμματος, οι ευθύνες εξακολουθούν να είναι άνισα κατανεμημένες. Εννέα κράτη μέλη (Βουλγαρία, Κύπρος, Ελλάδα, Κροατία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία) δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα τις επανεγκαταστάσεις στο πλαίσιο των εν εξελίξει προγραμμάτων της ΕΕ.
Ο ρυθμός των επανεγκαταστάσεων από την Τουρκία, που περιλαμβάνονται στον συνολικό αριθμό επανεγκατάστασεων, εξακολούθησε να αυξάνεται τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς από την τελευταία έκθεση έχουν επανεγκατασταθεί 1 053 Σύριοι. Συνολικά, μέχρι στιγμής 4 618 πρόσφυγες από τη Συρία έχουν φτάσει με ασφαλή και νόμιμο τρόπο στην Ευρώπη στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Τα κράτη μέλη σημειώνουν ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά την προετοιμασία των μελλοντικών επανεγκαταστάσεων και οι δεσμεύσεις ανέρχονται πλέον σε 26 112 άτομα, αριθμό σημαντικά υψηλότερο σε σύγκριση με την τελευταία έκθεση. Πράγματι, η Αυστρία και η Ρουμανία προετοιμάζουν επί του παρόντος τις πρώτες επανεγκαταστάσεις τους στο πλαίσιο του προγράμματος. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποια κράτη μέλη που δεν έχουν πραγματοποιήσει καμία επανεγκατάσταση και δεν έχουν προβεί σε ενέργειες για την πραγματοποίηση επανεγκαταστάσεων από την Τουρκία (Κύπρος, Δανία, Ουγγαρία, Μάλτα, Πολωνία και Σλοβακία).
Μολονότι έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος, τα κράτη μέλη που εξακολουθούν να απέχουν πολύ από την επίτευξη των στόχων τους και τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη πραγματοποιήσει επανεγκαταστάσεις στο πλαίσιο των προγραμμάτων της ΕΕ θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την επανεγκατάσταση ατόμων το συντομότερο δυνατόν προκειμένου να συμβάλουν στις κοινές προσπάθειες για την παροχή ασφαλών και νόμιμων οδών προς την ΕΕ σε άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας και για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας.
Ιστορικό
Το προσωρινό πρόγραμμα επείγουσας μετεγκατάστασης θεσπίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2015 με δύο αποφάσεις του Συμβουλίου, με τις οποίες τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να μετεγκαταστήσουν άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας από την Ιταλία και την Ελλάδα. Οι αποφάσεις για τη μετεγκατάσταση αφορούν τη δέσμευση για μετεγκατάσταση 98 255 ατόμων σε συνέχεια της έγκρισης από το Συμβούλιο της τροποποίησης της 2ης απόφασης του Συμβουλίου στις 29 Σεπτεμβρίου 2016 σχετικά με τη διάθεση 54 000 θέσεων που δεν είχαν ακόμη κατανεμηθεί για τη νόμιμη εισδοχή Σύριων από την Τουρκία στην ΕΕ.
Στις 8 Ιουνίου 2015 η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα επανεγκατάστασης. Ακολούθησε η συμφωνία της 20ής Ιουλίου 2015 μεταξύ των κρατών μελών για την επανεγκατάσταση 22 504 ατόμων με σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 7ης Μαρτίου 2016 ζήτησε να επιταχυνθεί η εφαρμογή της μετεγκατάστασης, προκειμένου να βελτιωθεί η ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα. Στα συμπεράσματά του της 20ής και 21ης Οκτωβρίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την έκκλησή του για περαιτέρω δράση προκειμένου να επιταχυνθεί η εφαρμογή των προγραμμάτων μετεγκατάστασης και επανεγκατάστασης, λαμβανομένης υπόψη της επείγουσας ανάγκης για παροχή στήριξης προς την Ελλάδα και την Ιταλία. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15ης Δεκεμβρίου ενέκρινε το κοινό σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, στο οποίο περιλαμβάνεται ο στόχος για μετεγκατάσταση από την Ελλάδα 3 000 ατόμων μηνιαίως και επανέλαβε την έκκλησή του για περαιτέρω εντατικοποίηση των προσπαθειών επιτάχυνσης της μετεγκατάστασης, ιδίως όσον αφορά τους ασυνόδευτους ανηλίκους, καθώς και των υφιστάμενων προγραμμάτων επανεγκατάστασης.
Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, της 18ης Μαρτίου 2016, προβλέπει ότι για κάθε Σύριο που επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά θα γίνεται επανεγκατάσταση ενός Σύριου από την Τουρκία στην ΕΕ. Η αρχή αυτή ισχύει από τις 4 Απριλίου 2016. Προτεραιότητα δίνεται στους μετανάστες που δεν είχαν προηγουμένως εισέλθει ούτε είχαν προσπαθήσει να εισέλθουν στην ΕΕ παράτυπα.
Στις 13 Ιουλίου 2016 η Επιτροπή πρότεινε ένα μόνιμο πλαίσιο της ΕΕ για την επανεγκατάσταση με στόχο να θεσπιστεί ένα κοινό σύνολο τυποποιημένων διαδικασιών για την επιλογή των υποψηφίων προς επανεγκατάσταση και ένα κοινό καθεστώς προστασίας των προσώπων που επανεγκαταστάθηκαν στην ΕΕ, ούτως ώστε οι ευρωπαϊκές προσπάθειες επανεγκατάστασης να εξορθολογιστούν και να είναι καλύτερα εστιασμένες μελλοντικά.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε το 2016 την πρώτη έκθεση για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση. Η δεύτερη, τρίτη, τέταρτη, πέμπτη, έκτη, έβδομη, όγδοη, ένατη και δέκατη έκθεση εκδόθηκαν στις 12 Απριλίου, στις 18 Μαΐου, στις 15 Ιουνίου, στις 13 Ιουλίου, στις 28 Σεπτεμβρίου, στις 9 Νοεμβρίου, στις 8 Δεκεμβρίου 2016 και στις 28 Φεβρουαρίου και στις 2 Μαρτίου 2017 αντίστοιχα.