Η αριθμητική της ισχύος

Τον περασμένο Απρίλιο ο Πούτιν προειδοποίησε τη Δύση πως αν προχωρούσε στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου η Ρωσία θα συμπεριφερόταν ανάλογα στη Νότια Οσετία και στην Αμπχαζία.

Για τη Ρωσία του Πούτιν η απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου και η τοποθέτηση της αμερικανικής αντιπυραυλικής ασπίδας στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης ήταν οι τελευταίες πράξεις του δράματος της συρρίκνωσης των ερεισμάτων και της επιρροής της Ρωσίας σε παραδοσιακές σφαίρες επιρροής της όπως η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και η Κεντρική Ασία. Η ενσωμάτωση των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης στους δυτικούς θεσμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ), η επαναδιευθέτηση ισορροπιών και συνόρων στα Βαλκάνια ερήμην της Ρωσίας αλλά και η παρουσία των Αμερικανών στην Κεντρική Ασία με τον διττό στόχο του ελέγχου «των δρόμων της ενέργειας» και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας (Αλ Κάιντα) ήταν κινήσεις που κατά τον Πούτιν ισοδυναμούσαν με την αντικατάσταση από τη Δύση του δόγματος της «ανάσχεσης» του Ψυχρού Πολέμου από ένα δόγμα «λανθάνουσας περικύκλωσης» της Ρωσίας. Οι εξελίξεις αυτές έγιναν εφικτές, σύμφωνα με τη νέα νομενκλατούρα του Κρεμλίνου, λόγω της αδυναμίας της Ρωσίας και της υιοθέτησης από τον Γέλτσιν ενός μοντέλου δυτικού εκδημοκρατισμού της Ρωσίας και κατευνασμού της Δύσης. Αφιστάμενη από αυτό το μοντέλο η Ρωσία του Πούτιν υιοθετεί έναν ρωσικό εθνικισμό που πηγάζει από τις γραφές του Ντοστογέφσκι και του Σολζενίτσιν, ο οποίος είναι στην καλύτερη περίπτωση επιφυλακτικός προς τη Δύση. Παράλληλα ολοκληρώνεται η διαδικασία της μετάβασης με την εδραίωση όχι μιας δημοκρατίας δυτικού τύπου αλλά ενός προσωποπαγούς καθεστώτος συμβατού με τη ρωσική τσαρική παράδοση. Εχοντας οικονομικά ανακάμψει, κυρίως λόγω της ενέργειας, και διαθέτοντας ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, η Ρωσία αναζητούσε την αφορμή για να ανακτήσει την επιρροή της στον ζωτικό χώρο της, να επαναβεβαιώσει τη θέση της ως περιφερειακής δύναμης και να προβάλει ξανά πλανητικές διεκδικήσεις. Η πολιτική των ΗΠΑ, άλλωστε, με τις μονομερείς επεμβάσεις αλλά και τους πειραματισμούς με τις εθνικές μειονότητες και τις αποσχίσεις έδωσαν στον Πούτιν τα επιχειρήματα και τα εργαλεία για να πραγματοποιήσει τον στόχο του αυτόν μέσα από την παρούσα κρίση. Η «Φινλανδοποίηση» της Γεωργίας αποστέλλει μηνύματα προς χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, το Καζαχστάν και κυρίως η Ουκρανία ότι η Ρωσία επαναδραστηριοποιείται ως ηγεμονική δύναμη στον χώρο της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου και δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει ακόμη και τη βία προκειμένου να διασφαλίσει τα ζωτικά της συμφέροντα. Ο Πούτιν γνωρίζει άριστα την αριθμητική της ισχύος στις διεθνείς σχέσεις. Γνωρίζει ότι τα αδύναμα κράτη υποχωρούν όσο τους επιβάλλει η αδυναμία τους, ιδίως όταν συνορεύουν με ισχυρές μεγάλες δυνάμεις. Γνωρίζει επίσης ότι οι ΗΠΑ δεν θα ρισκάρουν την ανάμειξή τους στη διαμάχη αυτή απέναντι στη Ρωσία καθώς χρειάζονται τη συναίνεσή της για τη διευθέτηση σημαντικότερων διεθνών προβλημάτων, όπως, για παράδειγμα, αυτό του Ιράν. Για την Ευρώπη η αντιμετώπιση της Ρωσίας του Πούτιν θα αποτελέσει μια νέα και σημαντική πρόκληση καθώς μπορεί να ανασύρει διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στα μέλη της που οφείλονται σε διαφορετικές ιστορικές εμπειρίες και σε αποκλίνοντα συμφέροντα απέναντι στη Ρωσία.

Κ. ΑΡΒΑΝΙΤΟΠΟΥΛΟΣ *

Κυριακή 17 Αυγούστου 2008 - Αρ. Φύλλου 15437

*Ο κ. Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής». Το ΒΗΜΑ, 17/08/2008 , Σελ.: B14 Κωδικός άρθρου: B15437B142 ID: 296465

"Η ανάρτηση των άρθρων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον δεν σημαίνει και απόλυτη ταύτιση με το περιεχόμενο των ιδεών του αρθρογράφου. Τα άρθρα αξιολογούνται ως ενδιαφέροντα για προβληματισμό"