- English
- Ελληνικά
Του Νικου Χρυσολωρα
Προς τι η προσμονή της διεθνούς κοινότητας για την ορκωμοσία του 44ου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών; Τι αναμένουν οι εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανοί που συγκεντρώθηκαν στο Εθνικό Πάρκο της Ουάσιγκτον; «Τη στέψη του Μεσσία», αποκρίνονται οι κυνικοί, που αντιμετωπίζουν με ειρωνική διάθεση τις διαστάσεις χολιγουντιανής παραγωγής που έχει λάβει το φαινόμενο Μπαράκ Ομπάμα, τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
«Τον ηγέτη της εποχής μας», απαντά η Ντέμπορα Νάτερ, κοσμήτορας της φημισμένης Διπλωματικής Σχολής Φλέτσερ, στο Πανεπιστήμιο Ταφτς. Αν και ο Αφροαμερικανός πολιτικός δεν έχει αναλάβει ακόμη επισήμως τα καθήκοντά του, έδειξε, καθ' όλη τη διάρκεια της πολύμηνης προεκλογικής του εκστρατείας, πως διαθέτει «ηγετική στόφα», συμπληρώνει η διακεκριμένη καθηγήτρια.
Η φράση αυτή βεβαίως δεν εντάσσεται στη συνήθη ακαδημαϊκή ορολογία που χρησιμοποιούν οι πολιτικοί επιστήμονες κι αυτό γιατί «μόνο εμπειρικά μπορεί να καταλάβει κανείς πότε ένας πολιτικός είναι πραγματικός ηγέτης». Αν μη τι άλλο, το διδακτικό προσωπικό της Σχολής της μπορεί να υπερηφανεύεται ότι διαθέτει την απαραίτητη εμπειρία στο θέμα. Στα 80 χρόνια λειτουργίας της, ανέδειξε δεκάδες αρχηγούς κρατών, πρωθυπουργούς, υπουργούς και ανώτατους κρατικούς αξιωματούχους που πέρασαν από τα αμφιθέατρά της. Παρά το πλούσιο αυτό στατιστικό δείγμα, η κ. Νάτερ σημειώνει ότι ο όρος «ηγέτης» ανθίσταται σε οποιαδήποτε προσπάθεια αμιγώς επιστημονικού ορισμού του. Αναμφίβολα, η ρητορική δεινότητα είναι απαραίτητη, αφού ο ηγέτης πρέπει να είναι σε θέση να επικοινωνήσει με τον λαό, όχι μόνο στο σύνολό του όμως, αλλά και με κάθε πολίτη ξεχωριστά. Με άλλα λόγια, «ηγέτης είναι αυτός που σφυρηλατεί σχέσεις σχεδόν προσωπικές με τα μέλη της κοινότητας, μέσω του λόγου του». Το χαρακτηριστικό αυτό όμως δεν αρκεί από μόνο του. Οι ηγέτες είναι εξ ορισμού μεταρρυθμιστές - άνθρωποι που «αποζητούν την αλλαγή»: Δεν υπάρχουν συντηρητικοί ηγέτες, τονίζει η κ. Νάτερ. Πέραν αυτών των δύο κομβικών στοιχείων, πάντως, δεν υπάρχουν άλλοι απαράβατοι κανόνες. «Από κει και πέρα, βλέπει κανείς ηγέτες κάθε μορφής και μεγέθους», λέει χαριτολογώντας: ηγέτες με ανεπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη και ηγέτες με οξυμένη γεωπολιτική αντίληψη. Από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, το όνομα του οποίου φέρει και η έδρα Νεοελληνικών Σπουδών στο Τατφς, μέχρι το στρατηγό Ντε Γκωλ.
Στην παράθεση ονομάτων που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία, διακρίνει κανείς απελευθερωτές, αλλά και τυράννους, ευεργέτες, αλλά και δημαγωγούς. Είναι επομένως δύσκολο να αντισταθείς στον πειρασμό του σκεπτικισμού. Πώς μπορούμε να ξέρουμε από πριν αν ο ηγέτης στον ερχομό του οποίου εναποθέσαμε τις ελπίδες μας δεν θα αποδειχθεί λαοπλάνος; Ο κίνδυνος είναι ίσως αναπόφευκτος. Ωστόσο, από τον πρότερο βίο και πολιτεία ενός ηγέτη μπορεί να εκτιμήσει κανείς «αν διαθέτει ηθική πυξίδα, αν ενδιαφέρεται για την προσωπική του προβολή και υστεροφημία ή για το γενικό καλό», υποστηρίζει η κ. Νάτερ. Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, όμως, θα μπορούσαμε να αντιτείνουμε ότι οι θεσμοί της δημοκρατικής κοινωνίας αποτελούν πολύ πιο ασφαλή οδό για την επίλυση κοινωνικών συγκρούσεων και προβλημάτων. Η απάντηση στην εύλογη αυτή ένσταση είναι ότι οι μεγάλοι ηγέτες συνήθως εμφανίζονται όταν οι θεσμοί έχουν αποτύχει, σε περιόδους βαθιάς κρίσης, όταν μια χώρα, ή ακόμη και η ανθρωπότητα, βρίσκονται αντιμέτωπες με το χάος. Σε μια τέτοια εποχή βρήκε πρόσφορο έδαφος για να ευδοκιμήσει και το φαινόμενο Ομπάμα. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, το επόμενο ερώτημα είναι κατά πόσον θα μπορέσει ένας άνθρωπος να ανταποκριθεί στο βάρος μυριάδων προκλήσεων, τόσο στο εσωτερικό της Αμερικής όσο και διεθνώς. «Το πρώτο που πρέπει να κάνει», μας λέει η κ. Νάτερ, «είναι να σταματήσει την προϊούσα διάλυση, να συγκρατήσει τον κόσμο που καταρρέει». Αν τα καταφέρει, ίσως αυτό και μόνο να αρκεί για να δικαιολογήσει την υπερβολή των σημερινών εορτασμών.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_20/01/2009_299990)
Hμερομηνία δημοσίευσης: 20-01-09
Σχετικά:
"Η ανάρτηση των άρθρων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον δεν σημαίνει και απόλυτη ταύτιση με το περιεχόμενο των ιδεών του αρθρογράφου. Τα άρθρα αξιολογούνται ως ενδιαφέροντα για προβληματισμό"