Του Simon Tisdall / The Guardian, Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Η μακρόσυρτη διένεξη γύρω από τη μετακίνηση της βάσης των Αμερικανών πεζοναυτών από τη νήσο Οκινάουα της Ιαπωνίας απειλεί να εκτροχιάσει τις ιαπωνο-αμερικανικές σχέσεις, με τον πρωθυπουργό Γιούκιο Χατογιάμα να προειδοποιεί το Σαββατοκύριακο ότι ενδεχόμενο ναυάγιο των διαπραγματεύσεων θα τον υποχρέωνε σε παραίτηση.
Δεδομένου ότι το Δημοκρατικό Κόμμα της Ιαπωνίας (DPJ) εξασφάλισε μεγάλη εκλογική νίκη στις εκλογές του Αυγούστου 2009, μία τέτοια εξέλιξη θα ήταν πολύ ενοχλητική για τις ΗΠΑ και θα προκαλούσε την οργή του ιαπωνικού λαού.
Παρά τη δεδηλωμένη του πρόθεση να δώσει μεγαλύτερη σημασία στην Ασία, ο πρόεδρος Ομπάμα και η κυβέρνησή του απέτυχαν στους διπλωματικούς τους χειρισμούς με την Ιαπωνία. Η επιμονή της Ουάσιγκτον, που θέλει τη νέα κεντροαριστερή κυβέρνηση Χατογιάμα να τηρήσει συμφωνία του 2006 για τη βάση Φουτένμα, που υπεγράφη από τον πρόεδρο Μπους και τον συντηρητικό προκάτοχο του κ. Χατογιάμα, μοιάζει με στυγνή παρέμβαση των ΗΠΑ στην εσωτερική πολιτική της Ιαπωνίας.
Μερίδιο ευθύνης για την ένταση στις σχέσεις με την Ουάσιγκτον ανήκει, όμως, και στον κ. Χατογιάμα, που προχώρησε σε μεγαλύτερες προεκλογικές υποσχέσεις από όσες μπορούσε να εκπληρώσει. Ο Σιγκέρου Ισίμπα, ανώτατο στέλεχος του αντιπολιτευόμενου Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος, ειρωνεύτηκε ανοιχτά τον κ. Χατογιάμα την περασμένη εβδομάδα, για προεκλογικές δεσμεύσεις που δεν τηρήθηκαν, λέγοντας ότι «και να ήθελε να τις εκπληρώσει, δεν θα ήξερε πώς να το πράξει».
Η διένεξη για την Οκινάουα αποκαλύπτει βαθύτερες διαφορές. Η άποψη του Χατογιάμα ότι η Ιαπωνία πρέπει να επιτύχει πιο «ισορροπημένη» σχέση με τις ΗΠΑ, ύστερα από 65 χρόνια ευγενικής υποταγής, καθώς και η επιδίωξή του για θέσπιση ασιατικής οικονομικής κοινότητας, στα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στην Ουάσιγκτον. Ο Χατογιάμα, στο μεταξύ, πληρώνει το τίμημα της αναποφασιστικότητάς του, με μόλις έναν στους τέσσερις Ιάπωνες ψηφοφόρους να σκοπεύουν να στηρίξουν το DPJ στις εκλογές για την Ανω Βουλή τον Ιούλιο.
«Οι σχέσεις Τόκιο-Ουάσιγκτον βρίσκονται στο χειρότερο στάδιο της ιστορίας τους. Η Ιαπωνο-αμερικανική συμμαχία είναι, όμως, ιδιαίτερα πολύτιμη και δεν πρέπει να απειλείται με κατάρρευση», λέει ο πρώην διπλωμάτης Χισασίκο Οκαζάκι.
Παρά τις δηλώσεις εντυπωσιασμού, όμως, η πραγματικότητα είναι ότι η συμμαχία αυτή δεν πρόκειται να καταρρεύσει, όπως επισημαίνουν ανώτατοι αξιωματούχοι του υπουργείου Εξωτερικών στο Τόκιο και σχολιαστές του ιαπωνικού Τύπου. Η συμμαχία μπορεί να αναμορφωθεί ή να τροποποιηθεί ή να εξελιχθεί. Ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Χιτόσι Τανάκα λέει ότι η Ιαπωνία «πρέπει να σκεφθεί σοβαρά πώς θα συνεισφέρει καλύτερα στη διεθνή ασφάλεια και να εξετάσει εάν δικαίως συνεχίζει να τηρεί τη συνταγματική απαγόρευση χρήσης στρατιωτικής βίας».
Την ίδια στιγμή, κυβερνητικά στελέχη επιμένουν ότι η στενή σχέση με τις ΗΠΑ θα συνεχίσει να αποτελεί τον «ακρογωνιαίο λίθο» της ιαπωνικής αμυντικής ικανότητας, όπως είπε πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών Κατσούγια Οκάντα, απηχώντας τις θέσεις του πολιτικού του προϊσταμένου, πρωθυπουργού Γιούκιο Χατογιάμα. Ο κύριος λόγος που μας πείθει ότι η συμμαχία αυτή θα παραμείνει αρραγής παρά τις περιστασιακές εντάσεις και διαφωνίες, είναι ο κοινός φόβος της κινεζικής ισχύος.
Αν ο Ομπάμα διαχειρίσθηκε εσφαλμένα τις σχέσεις της χώρας του με την Ιαπωνία, τα προβλήματά του με την Κίνα είναι απείρως μεγαλύτερα, καθώς εκτείνονται από θέματα ασφάλειας όπως αυτά που αφορούν το Ιράν, την Ταϊβάν, τη Βόρεια Κορέα και το Θιβέτ, μέχρι και ζητήματα διεθνούς εμπορίου, ανθρώπινων δικαιωμάτων, κλιματικής αλλαγής και συναλλαγματικών ισοτιμιών. Ο πρόεδρος Ομπάμα θέλει να συσφίγξει τις σχέσεις της Ουάσιγκτον με το Πεκίνο. Αν η Κίνα επιλέξει, όμως, άλλη πορεία, όπως συχνά πράττει, η βοήθεια της Ιαπωνίας στην ανάσχεση της κινεζικής ισχύος καθίσταται αναγκαία.
Οι διπλωματικές συνομιλίες για την τύχη της Οκινάουα την περασμένη εβδομάδα υπογραμμίζουν το γεγονός αυτό, καθώς αυτές συνέπεσαν με μεταφορική ομοβροντία από το Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό, που σύμφωνα με ορισμένους Ιάπωνες αναλυτές, είναι ο πραγματικός ρυθμιστής των πραγμάτων στο Πεκίνο. «Κύριος στόχος της Κίνας τον 21ο αιώνα είναι η ανάδειξή της στην πρώτη θέση του παγκόσμιου ικριώματος. Η σύγκρουση με τις ΗΠΑ είναι για τον λόγο αυτό αναπόφευκτη», έγραψε ο συνταγματάρχης του κινεζικού στρατού Λιού Μινγκφού στο επίσημο όργανο του σώματος.
Αυτή η δήλωση μπορεί να αποτελεί κομπασμό, αλλά θα ήταν ασφαλέστερο να υποθέσουμε ότι δεν είναι τέτοιος. Βλέποντας τον κινεζικό δράκο να βρυχάται στην πόρτα τους, η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ χρειάζονται η μία την άλλη, όσο ποτέ άλλοτε στη ιστορία τους. Αυτό που τους λείπει είναι ένας νέος τρόπος σκέψης, ο οποίος θα επέτρεπε στη συμμαχία αυτή να ευδοκιμήσει.
Ημ/νία Δημοσίευσης: Τετάρτη, 10 Μαρτίου 2010
«Η ανάρτηση των άρθρων με ιδιαίτερο ενδιαφέρον δεν σημαίνει και απόλυτη ταύτιση με το περιεχόμενο των ιδεών του αρθρογράφου. Τα άρθρα αξιολογούνται ως ενδιαφέροντα για προβληματισμό.»